Nowe regulacje, zwarte w ustawie o gospodarce nieruchomościami, wprowadzają przede wszystkim uprawnienie użytkownika wieczystego do wystąpienia z wnioskiem o dokonanie zmiany celu użytkowania wieczystego. Przepisy rozróżniają dwie sytuacje, w których użytkownik wieczysty może wystąpić o zmianę celu użytkowania wieczystego. Po pierwsze, będzie to możliwe w przypadku trwałej zmiany sposobu korzystania z nieruchomości, czyli np. w sytuacji, gdy na nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste w celu prowadzenia fabryki wzniesiony został budynek mieszkalny. Po drugie, będzie można wystąpić z wnioskiem o zmianę celu użytkowania wieczystego jeszcze przed realizacją inwestycji, m.in. w przypadku, gdy proponowana zmiana będzie zgodna z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego lub decyzją o warunkach zabudowy.

Jak już zaznaczono wyżej, nowe przepisy przyznają użytkownikowi wieczystemu, uprawnienie do wnioskowania o zmianę celu użytkowania wieczystego. Wprowadzenie tego uprawnienia ma istotne znaczenie, albowiem jeżeli właściciel nieruchomości nie ustosunkuje się do takiego wniosku w ciągu dwóch miesięcy lub nie zgodzi się na zmianę celu, wówczas użytkownik wieczysty będzie mógł zwrócić się o rozstrzygnięcie do sądu powszechnego.

Mimo, że procedura żądania przez użytkownika wieczystego zmiany celu przysługującego mu prawa jest w zasadzie taka sama w obu wariantach, to różni je jedna bardzo ważna kwestia. Ograniczenie wysokości jednorazowej opłaty z tytułu zmiany celu użytkowania wieczystego do dwukrotności dotychczasowej opłaty rocznej, zastosowanie będzie mieć wyłącznie w przypadku drugiej z opisanych wyżej sytuacji (wniosek o zmianę celu bez trwałej zmiany sposobu korzystania). Przepisy nie regulują natomiast wysokości jednorazowej opłaty w sytuacji, gdy doszło już do trwałej zmiany sposobu korzystania. Oznacza to, że póki co, wbrew zapewnieniom autorów ustawy, właściciele nieruchomości oddanych w użytkowanie wieczyste dysponować będą swobodą w zakresie ustalenia opłaty za zmianę celu w związku z trwałą zmianą korzystania z nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste. Jak przepisy zadziałają w rzeczywistości i jak wpłyną na praktykę samorządów i Skarbu Państwa pokażą najbliższe miesiące.